VI
Orain Mina'ren adur izarra
jetxiaz dator itzaltzen;
ainbeste odol, ondapenakin,
ospege zaigu gelditzen.
Napar semea izanik
etzuan izan kupirik
bere anaiak zigortzen.
Mina'n izena Euskaleria'k
izki beltzez du oroitzen.
Liberalen buru-nagusi
gudatsein, dagon gizona,
Valdes, datorgu. Diotenez da
buruzagirik onena.
Pozik dago Zumala
ikusiz bera dala.
Au bai da beti dagona
esanaz, nunai ausiko dula
Españi etsai arrona...
Urte giroa otz dago oraindik;
elurra noiznai goitikan.
Aterpe on bat Amezkoa du
egotekotan geldikan.
Emen balarik gabe
ere beti da jabe;
ez dago iñun kezkikan.
Etsaia onuntz ausartzen ba'da
ez du izango onikan.
Bañan ez dauka luzarorako
lekuan atsedentzerik;
Buruntza igaroz, Valdes an dator
jarraituz bere atzetik.
Dena birrintzekoa
debilkiten gogoa!
Mina zitala zalarik,
bera bañore odol zalego
datozte biotz gaberik.
Amezkoatar sendi guziak
igeska ikaratuta,
bei, arkumeak, ardi, beorrak
al dan bezela bilduta;
aurrak lepo gañean,
janak saski betean,
etxeko tresnak artuta,
erozorian doaz uruti,
itxaropena galduta.
Oñaze latza ematen digu
amezkoatar jendeak...
Amoña zarrak, illobarekin
arintzen ditu nekeak.
Ara aurtxo txikia,
orain jaio berria,
negar gorritan goseak!
Gazteak itun, zartuak makal...
Orra gudaren kalteak!
Zumala'rekin andre zartxo bat
ona nun zaigun agiri;
semetxo batek laguntzen dio
eskutik bere amari.
Zer nai dezu andere?
Jauna: or ditut nere
beste seme bi, ta zuri
eska nai dizt beste au ere
artzeko zukin gudari.
Arritu zaigu gure gizona
eskaera au ikusiz;
eskertu dio amari bere
gogoa eta, errukiz,
dirutan sarituta
mutila artu du ta
gudariak ermo jarriz,
ama igaro du buruzagien
ospeak artu araziz.
Euskoak orain Eulate'n daude
gorderik arkaitz tartean.
Zumala aginduz banatu dira
mendi azpi ta gañean,
ibar eta zulotan,
inguru guzietan.
Anitz euskaldun danean!
Ta zai daudezte, Valdes ikusiz,
jausteko ausar betean.
Or dabil bera onutz-araka
baso tartean galdurik;
jatenik gabe, egarri-gosez,
ezin arkituz etsairik.
Zenbat ditu atzean?
Eta zenbat ertzean?
Ezin artu du itxurik!
Eta nona jo? Atzera? Aurrera?
An dabil atzipeturik!
Onuntza jota, usterik gabe,
ara zauritu sei mutil;
aruntztik beriz, bala zorrotzaz,
gaur dizkiote amar il.
Ageri ez dira-ta
nundik, orde, tirata?
Etsaia nundikan dabil?
Inpernutarrak al dira edo...
Au bai duala katramil!