Donostiako euskal idazleak

Bilatu

Bilaketa Kronologikoki

Orbaibar

Arrieta, Joxe AustinKutxa, 2003 Poesia

Aurkezpena

Lourdes Otaegi

 

        Joxe Austin Arrietaren Orbaibar hau poema-sorta egituratua, landua da; hein batean, diskisizio arrazional eta dialektikorako jaidura du, gaur egungo lirikaren esparruan aski bereizlea gertatzen dena. Egileak hizkuntzarekin jolas etengabea egiteko joera ere badu, eta pasio barroko baten grina: hitz-joko, retruekano, ironia eta bestelako hitz-irudi eta pentsamendu-bihurritze egitekoa. Testuartekotasuna eta hizkuntza-jokoa errealitatearen konplexutasunaren mimetismoaren ikur: poesia barne-mamuen gatazka-leku antzetsua, jokatua eta xehekatua da autorearentzat; kontzientzia osoko jarduna da, halere, liburuaren eraikuntzak berak erakusten baitu literatur mintzairaren atsegintasun hori ez dela noragabea edo hutsala: espazio eta denbora koordenaden artean, errealitate eta desioaren artean jokatzen duten ardatz poetikoek, konplexutasuna, bolumen arkitektonikoa, proiekzioa ematen diote. Hala, bere baitatik atera eta ingurukoen errealitatearekin bat egin nahiz konprometitzen da autorea. B. Brechten «Garai txarrak Lirikarentzat» poema enblematikoa aipatuz —lirikaren ugaritasuna versus Hitlerren lazgarrikeria— oroitarazten digun bezala:

 

                Nire baitan elkar-liskarrean beti

                        sagarrondo loratu-berriarekiko liluramendua

                eta brotxa-lodiko-pintorearen hitzaldiekiko sarrakioa.

                                Baina bigarrenak bakarrik

                                 bultzatzen nau idazmahaira.

 

Pasartea

Gogoaneko ezpal sakabanatuak

 

1.- Neuk ere ikusi nuen

        umetan Harrotasun Beheitituaren Hilerriko

                                       Estatua Uhertuen so harritua.

        Baita han urrunean

                itsaso oroahaltsu orohedatuan barrena

                        hainbat arrasto irisatu argitan dizdizari ere,

                                         ezin esanezko izen sagaratu

                aurtemehin ondikotz

        gure burmuin soilduetara koroa jadanik jadetsezinezko petalo

                                                                irradatuak,

        murtxikatzean ere otoitz urikaldu urrikalgarri bihurkoi,

                                  barne-hustutako moluskoen maskor huts iduri

                                                 hondartza-bazterretan.

Goroldio nonahitarrez estalirik

        lizun usaina baitario baratze behinola naro

                orain zaharminduari, eta

        higatua da estatuen kare-harria, ozta-ozta dira

                        sudur eta hazpegi igargarri

                ninfa jolastien keinu irriskoiak

                eta apaburuen bazka dautza urmaelean

                        gaztain-oskol eta intxaur-hostro horituak

                asekuntza okaztagarriaren sunda

                                        hortz-hagindura ausiabartuan...

 

2.- Et-et-et: eten dezagun, baina, jardun hau.

                Ezagunegia baita horrek darakuskigun ezinbestetasuna:

                        ni-sortu,

                                gu-bizi,

                                        ni-hiltzen gara.

                                        ... ... ... ...

                                Nihil humanum alienum puto

                                (putas, putore, putavi, putatum):

                                        jesus-maria-eto jose

                                 iharrosten zitzaidan arima-hondoa

                                 latin aditz noble alabaina zizkolatsu

                                 iruditzen zitzaidanaren erroak ahoskatzean,

                                        Eliza Ama Santaren

                                         —benetakoaren hiperbole

                                                Hiperkatolikoaren—

                                                        altzoan netzalarik,

                                        artean gazteño, artean zimel...

 

        Alfer-solasik ez, othoi. Noan, hoa, goazen bestetara, bada

                                     —eta zer jorratua, eta setari non jarraitua.

Idazlearen beste liburu batzuk

Atzera