Donostiako euskal idazleak

Bilatu

Bilaketa Kronologikoki

Sua nahi, Mr. Churchill?

Izagirre, KoldoSusa, 2005 Ipuina

Aurkezpena

  Literaturan, itsasoa poeten metafora izan ohi da, portua berriz narratzaileen geografia. Bi joera horiek uztartuz, errealismo poetikoan landu ditu Koldo Izagirrek hamazazpi ipuinok: lanaren gogorra eta jende xehearen adorea, zanpaketaren handia eta erresistentziaren ederra, giro kosmopolita batean.

Pasartea

Hemen ontziratu zen Lafayette

 

  Marinelak, benetako marinelak behar duen aurreneko gauza, ontzia bera baino berezkoago duena, labana da. Hori ez dakite eskolan. Maisuak azkeneko errenkadan paratua du. Gero arbelaren ondoan jarri behar duten kankailuetakoren bati aginduko dio txipienei kasu emateko, eta Arrietak edo Vieitesek edo Ormazabalek kartila zabalarazten die, oiloaren azpian «po» esan behar da, zakurraren azpian «pe» esan behar da, eta isilik hartu behar dira kaskarrekoak, «Lipuak itoko ahal hau!», eta ez zioten ulertzen. Eskolan ez dakite ezer. Labana da marinelak behar duen lehenengo gauza. Gero doala ozpin bila aginduko dio artaburu hari maisuak, eta botila bete gorri etortzen da handik puska luze batera. Maisuak gaitz bitxiren bat dauka, egunero hartzen du, denen aurrean eta zangaka, botila bete ozpin. Eta lo hartzen du bere aulkian, burua mahai gainean emanik.

  —Hi al haiz portuan bizi dena?

  —Ekartzak biharko gatz jema, entzun duk?

  —Hik ez al daukak arreba bat?

  Baietz beti, hala erantzun behar kankailu horiei, edozer gauzari ezetz esanez gero gezurretan ari dela uste dute, baduela arreba bat, zaharragoa, ez, ez daki polita den, eskolak galdera berri mordoa dauka, politak itsasontzien banderak dira. Gero ikusiko dute, bila etortzekoa da, amak ez du nahi etxera bakarrik joatea, errepide nagusia gurutzatu behar du eta gainera arriskua dago portuan bagoiekin ordu honetan, arrebak eramanen du ikasi dituen berri guztiak kontatzen dizkiola. Egunero errepikatzen den estreinako egun bat, eskola.

  —Baina hau ez duk gatz jema, hau gatz larria besterik ez duk!

  —Lajazak, ume horrek adarra jo nahi ziguk!

  —Hi, aizak, ba al dauzkak emakumeen argazkiak?

    Galdera berri mordoa, beti erantzuten ibili beharra, noski badauzkala emakumeen argazkiak.

  —Kolekzio handi bat? Koloretan?

  Garai batean, hemen, zurezko atea zegoen.

  Orain ez dago zurezko aterik inon, hezetasunaren aitzakia eginda alumiozkoak eta PVCko leiho-ateak ezarri dituzte etxe guztietan, min ematen dute begian hare-harriaren gaineko modernia merkeok. Eta gure auzoaren itxura jatorra gorde nahi duten espiritu arduratuek gorriz, berdez, urdinez margotu dituzte aluminioak eta plastikoak... Lipuak helduko balie! Zeinen barregarri, zabarkeria honek mesprezu handi bat sortuko ez balu, interfonoak hamazazpi eta hemezortzigarren mendeko atalburu landuen azpian.

 

  Garai batean ez zen burdinazkoa hilerri honen atea.

  Orain eliza zaharretan bakarrik aurkitzen ahal ditugu zurezkoak. Berezia da Bonantzako elizako atea. Batzuetan kazetari frantsesak etorri izan dira ateari argazkiak egitera, azkena L'Express, udako ale berezia, L'esprit marin du Pays Basque zortzi orrialde kolore betean, «antxetek euskaraz egiten dute hemen» bezalako esaldiak irakurtzen ahal dira bertan, betiko topikoak, udal liburutegian larruz koadernatua daukate. Guk buruz genekizkien kresalaren babesteko bernizatu beharrez ate horretan kasik ezabatuak zeuden arrastoak. Eskolatik ostutako kraion berde urdin gorriz berrosatzen genituen inoiz marinelek ate hartan zauritutako bergantinak eta kexemarinak, umeak bere labana atera eta Arrietaren mahaian egin zuen bezala. Eskaintzak ziren, Bonantzako Kristori egindako otoitz-erreguak, ontziek itsasketa ona egin zezaten. Gero ezabatu egiten zituen kolore haiek apaizak sakristauak serorak, halakoren batek. Orduan labana ateratzen nuen nik, Arrieta bera ere ikaratzen zuen altzairu zorrotz hau, eta atearen haragian erabiltzen nuen, ontzien soslaia berritzeko.

  —Badakizu? Klasea amaitutakoan bandera erriatu eta biltzeko agintzen digu maisuak.

  —Ez nekien... Eta himnoa kantarazi egiten dizue?

  —Ez... Bihar nire txanda da, bihar nik jaso behar dut mastan goizean.

  —Halakorik egiten baduzu, ez naiz sekulan zure bila etorriko.

  Bonantzako petriletik murgil egiten ari ginen, hotza oraindik, ikusgarri hura sartu zenean bokalean barrena, zilarrezko pinu handia —hau nonbait irakurria naizela uste dut— zekarrela atoian. Fragata bat, eta marinelak jartzietan belak biltzen, eta baupres luze bat, akula erraldoiaren ziria airean bide egiten, hegan hasi behar duen hegazti zuriaren moko. San Migeletan zen, itsasoa izugarri handitua zegoen, moilatik zangoa luzatu eta axalaren gainean oinez hasteko gogoa ematen duen mareaje horietakoa zen, barea, dena islatzen zen, hiri bat ematen zuen putzuak. Haren atzetik ekin genion lasterka, pinuaren adarrak suntsituz. Dena zen zuri, eta distira egiten zuen urpekontzi ingelesek bezala, iragan udan badiaren erdian azaleratu zirenean. Bildu zituzten bela guztiak, jartzietan gora zebiltzan kadeteak. Helizea martxan hasi zen, eta lemaren palak abaor egin zuen, maliobra dotorea egin zuen moila trasatlantikoan atrakatzeko. Orduan lehen jaunartzerako jantziak ziruditen guardamarina haietarik batek largabistaren kanoian hartu gintuen, eta murgil egin genuen, ehun braza atzerago genituen boietaraino lenta eginez urruntzeko. Argentinako armadaren eskola-ontzia zen, Libertad zuen izena, zurian urre txopan, eta 103 metroko eslora zeukan. Itsasoetan barrena dabil oraindikanen, damurik.

Idazlearen beste liburu batzuk

Atzera